با بررسی قرآن کریم، آنچه به نام سرگذشت امم گذشته می‌باشد، سرگذشت‌هایی است که ضمن آن پیدایش خوشبختی‌ها یا ناکامی‌ها را معلول عللی دانسته است. عللی که به طور طبیعی یا عقلی، می‌تواند علت باشد. و آنچه به نام برنامه‌ریزی برای مسلمین است، نقش پیاده شدن آنها را در سطح اجتماع، عاقلانه می‌پندارد، و از عقلا تقاضای توجه به آن را می‌کند.