«کتاب جنگ و دفاع» در اندیشه امام(ره) جنگ‌ها دوگونه‌اند؛ یا حقند یا باطل. جنگ‌های باطل، همواره چیزی جز نابودی بشر به دست قدرت‌طلبان و زورگویان نبوده و هدف غایی آنان، استیلای کامل به عالم طبیعت و مکیدن منابع آن و توسعه استعمار بوده است. اما جنگ‌های حق به دنبال شکوفایی حیات فطری بشر صورت گرفته و مقصد، تربیت انسان‌ها و جوامعشان و برطرف کردن موانع سر راه آنها بوده است. ازاین‌رو، چون این تفکر فقط در اسلام و سیره پیامبر(ص) و ائمه(س) و پیروان آنان وجود دارد، همواره آنان سعی در دفاع از عزیزترین وجودشان، یعنی اسلام داشته‌اند و برای حفظ این امانت الهی، جان خود را تقدیم نموده اند
مطالب کتاب، در چهار فصل تنظیم شده است. در فصل اول، با عنوان «جنگ‌های حق و باطل»، به مباحثی پیرامون جنگ در قرآن و اهداف جنگ‌های حق‌طلبانه و جنگ‌های باطل و تفاوت ماهوی جنگ‌ها، پرداخته شده است
«وجوب دفاع و استقامت»، به مباحثی همچون ضرورت دفاع، ضرورت آمادگی دفاعی، استقامت در قرآن، ضرورت استقامت، نقش مساجد در جنگ و دفاع، اختصاص یافته است. در فصل سوم، ویژگی‌های رزمندگان صدر اسلام، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و موضوعاتی همچون فداکاری، عقیده و ایمان و شهادت‌طلبی در آن مطرح شده است.